لطفا صبر کنید.....
ثبت رایگان آگهی معادن -صفر تا صد احیای معادن کوچک مقیاس
موضوعی که به گفته مدیر اجرایى و دبیر شوراى هماهنگى طرح احیا، فعالسازى و توسعه معادن کوچک مقیاس شرکت تهیه و تولید مواد معدنى، چالش مهم کوچک مقیاس ها است، بنابراین یکی از مهم ترین الزامات طرح احیای معادن کوچک مقیاس، دسترسی به آمار و اطلاعات مرتبط با محدوده و مجوزهای معدنی است. در ضمن باتوجه به اینکه نحوه فعالیت معادن کوچک مقیاس و سنتی از نوع ذخیره تا روش استخراج و فروش، با معادن بزرگ مقیاس کاملا متفاوت است، ضرورت دارد مدلی جامع در ترکیبی با تعاریف کوچک مقیاس و سنتی در دستور کار قرار گیرد تا بتواند موجب تسهیل در سیاستگذاری، نظارت و تحلیل عملکرد آن شود. در این مسیر نیز با توجه به اینکه هر کشوری در حوزه کوچک مقیاس ها استانداردی متناسب با شرایط خود دارد؛ ایران نیز باید تعاریفی متناسب با نوع ذخیره اکتشافی یا معدن فعال، تعداد نیروی انسانی، میزان سرمایه گذاری ثابت و صورت مالی سالانه اش ترسیم کند. البته بر اساس پژوهش های موسسه آمریکایی «ARM» که در حوزه معادن کوچک مقیاس کار می کند، در توسعه معادن کوچک مقیاس، کشورها نیازمند توجه به چهار اصل «حقوق مالکیت معنوی»، «تولید تحت پروتکل های زیست محیطی»، «تقویت بازار» و «کمک به کارگران و شهروندان معادن کوچک مقیاس» هستند. درخصوص طرح احیای معادن کوچک مقیاس و سنتی و چالش های پیش روی آن با سید رضا عظیمی گفت وگو کردیم که مشروح آن را در ادامه می خوانید:
طرح احیای معادن کوچک مقیاس از چه سالی آغاز شد
طرح با پیشنهاد اولیه برپایی نهضت فرآوری و بهره وری توسط تشکل های بخش خصوصی از مهرماه سال ۱۳۹۶ آغاز شد که پس از جمع بندی، با انعقاد دو تفاهم نامه چهارجانبه در ۲۴ بهمن ماه ۱۳۹۶ با ترکیب وزارت صمت، ایمیدرو، شرکت معدنی و صنعتی گل گهر، میدکو، خانه معدن ایران و انجمن سنگ آهن امضا شد و پس از ابلاغ اجرایی شدن تفاهم نامه های فوق به شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در هشتم اردیبهشت ۱۳۹۷عملا فاز اجرایی آغاز شد. در نهایت در ۳۱ اردیبهشت همان سال طرح احیا، فعال سازی و توسعه معادن کوچک مقیاس رسما توسط معاون اول رئیس جمهور وقت به عنوان یک طرح اقتصادمقاومتی به وزارت صمت ابلاغ شد. شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران به نمایندگی از سازمان ایمیدرو، به عنوان مجری طرح اقتصاد مقاومتی احیا، فعال سازی و توسعه معادن کوچک مقیاس انتخاب شده است. دفتر طرح و دبیرخانه آن مستقر در شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران و این شرکت ضمن بهره مندی از توان بخش خصوصی، سعی دارد تا از تمامی امکانات و توان علمی و اجرایی خود جهت فعال سازی و توسعه معادن کوچک مقیاس کشور بهره گیرد.
روند پیشرفت طرح را تاکنون چگونه ارزیابی می کنید؟
پیشرفت طرح با توجه به اثربخشی پیشنهادهای ارائه شده و تهیه و تنظیم گزارش های تخصصی و هدفمند باعث شده که سرمایه گذاران استفاده بهتری از این گزارش های تخصصی برای تصمیم گیری و جهت دهی به برنامه های معدنی خود داشته باشند. در مجموع از ابتدای طرح تا پایان دی ماه ۱۴۰۰ احیا و فعال سازی ۸۲۵ معدن برای ۱۳هزار و ۶۰۰ نفر شغل مستقیم و افزایش بیش از ۳۲ میلیون تن تولید سالانه را محقق کرده است. درخصوص زیرساخت های برق و راه موردنیاز برای فعال سازی معادن نیز باتوجه به آمار احصا شده و ارسالی از سازمان صنعت، معدن و تجارت استان ها، ۱۳۰پروژه راهسازی و ۴۹ پروژه برق رسانی؛ جمعا ۱۷۹ پروژه به طرح احیا معرفی شده که این پروژ ها شامل ۵۰۳ معدن فعال، توسعه یافته و ۴۲۱ معدن غیرفعال است. در مجموع ۹۲۴ معدن فعال و غیرفعال داریم.
در دنیا به ویژه در کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین که عمده معادن کوچک مقیاس را دارند، این روند چگونه است؟
در دنیا معمولا واحدهای کوچک مقیاس به صورت پراکنده بوده و بخش عمده اشتغال را به خود اختصاص می دهند. بیش از ۴۰ میلیون نفر در دنیا در معادن کوچک و متوسط مشغول به کار هستند و در ۳۵ کشور دنیا طی سال های اخیر فعالیت در این معادن رشد ۲۰درصدی را داشته است.
براساس پژوهش های موسسه آمریکایی « ARM» که در حوزه معادن کوچک مقیاس کار می کند؛ برای فراگیری معادن کوچک مقیاس کشورها نیازمند توجه به چهار اصل هستند؛ یک «رسمی سازی معادن» یا همان بهادادن به حقوق مالکیت معنوی و دو «تولید تحت پروتکل های زیست محیطی.» «تقویت بازار» و «کمک به کارگران و شهروندان معادن کوچک مقیاس» دیگر الزامات مطرح شده در این پژوهش است. از دید شما در ایران چقدر به این مباحث در جریان احیای معادن کوچک مقیاس توجه شده است؟
با توجه به اینکه معادن کوچک مقیاس چند سالی است با ایجاد طرح احیا مورد توجه قرار گرفته، این موضوعات نیز پررنگ تر شده است. در ایران نیز با توجه به توسعه شبکه های اجتماعی و ارتقای ضریب نفوذ رسانه های تخصصی موارد مرتبط با حاشیه های مرتبط با معدن نیز در حال رشد است. همواره در جلسات مذاکره فی مابین معدنداران و سرمایه گذاران به این نکته اشاره کرده ام که در حال حاضر فعالیت های مختلف به صورت تخصصی شده و ممکن است یک معدندار نتواند بازاریابی را خودش به تنهایی انجام دهد، بنابراین بهتر است به توسعه شبکه های تخصصی و ارتباطات، با استفاده از متخصصان و دست اندرکاران موضوعات خاص، اجرای اقدامات با کیفیت بهتری صورت پذیرد. یکی از مهم ترین نکته هایی که باید به آن توجه شود، آموزش و کوچینگ افراد و مجموعه هایی است که در بدو ورود به معدنکاری قرار دارند. با مکانیزه کردن فرآیندها نیز بخشی از مشکلات مرتفع خواهد شد. حرکت ارزنده ای از جانب سازمان نظام مهندسی معدن ایران درخصوص پایداری و استانداردسازی فرآیندهای معدنی تحت عنوان طرح جامع توسعه پایدار معادن و صنایع معدنی در ایران انجام شده که در آن به آموزش و ارزیابی معادن به لحاظ شاخص هایی که به آن اشاره شده خواهد پرداخت. امیدوارم این طرح به زودی در مجموعه معادن کوچک مقیاس فراگیر شود. استاندارد و چابک سازی فرآیندها بهترین کاری است که می تواند چالش های مرتبط با بخش معدن را کاهش دهد.
در ساختار موجود چقدر به نقش بازیگران محلی توجه شده است؟ چون این بازیگران نقش شان به اندازه بازیگران دولتی و بنگاه های خصوصی مهم است.
یکی از مهم ترین نکته هایی که باید به آن در معدنکاری اشاره کرد، موضوع مسوولیت های اجتماعی است و در قالب تعریف واگذاری معادن به صورت عام پروژه، امکان تخصیص بخشی از سهام معادن به بخش خصوصی و مجموعه های محلی قابل انجام خواهد بود. این موضوع در قانون بودجه سال۱۴۰۰ لحاظ شده است.
نقش بخش خصوصی را در احیای معادن کوچک مقیاس چطور ارزیابی می کنید؟
بخش خصوصی در دو قسمت می تواند در پیاده سازی طرح موثر باشد، بخش اول حضور پررنگ تشکل های معدنی و انجمن های تخصصی است که در حال حاضر نیز با حضور در برنامه ها و جلسات مرتبط با موضوع نقش آفرین هستند. بخش دوم مجموعه فعالیت های اجرایی در قالب پلتفرم های تخصصی است که می توانند در ایجاد شبکه های تخصصی و ایجاد ارتباط هدفمند ضمن تولید درآمد در شفاف سازی و خلق فرصت های جدید برای سرمایه گذاری موثر باشند.
در مسیر احیا عدم شناسایی سرمایه گذار مناسب و نبود سازوکار تعاملی مناسب بین سرمایه گذار و سرمایه پذیر چقدر در سرعت کار خلل ایجاده کرده است؟ و راهکار شما برای شناسایی سرمایه گذار مناسب چیست؟
از ابتدای طرح چندین مرتبه فراخوان عمومی برای جذب سرمایه گذاران علاقه مند در بخش معدن از طریق شرکت ایمپاسکو (شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران)؛ مجری طرح احیا انجام شد و ما در حال حاضر مشکلی برای یافتن سرمایه گذار نداریم، مساله اصلی تعریف طرح هایی با تبیین و شفاف سازی فرآیند اجرا و شفاف بودن مسیر سرمایه گذاری است. البته پس از دریافت تقاضای سرمایه گذاران، تمایل آنها به نوع ماده معدنی، منطقه خاص یا ابعاد سرمایه گذاری از طریق مدیریت سرمایه گذاری طرح، بررسی و ارزیابی های لازم انجام می گیرد.
از نگاه فعالان اقتصادی بخش خصوصی، تمایز بین قوانین معادن کوچک و معادن بزرگ مقیاس یکی از مهم ترین چالش های پیش روی احیای معادن کوچک مقیاس است. چرا تاکنون قوانین جداگانه ای برای آنها ترسیم نشده است؟ مشکل را شما در کجا می بینید؟
به موضوع جالبی اشاره کردید، در اوایل طرح موضوع چالش های مرتبط با طرح احیا و مقایسه در مقیاس جهانی از طریق انعقاد تفاهم نامه و تعریف یک طرح تحقیقاتی با دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) انجام شد و ۸۲ مورد پیشنهاد در راستای تبیین و سیاستگذاری برای توسعه معادن کوچک مقیاس از نتایج این تحقیق است که در آن به متولی انجام، درجه اهمیت و زمان پیاده سازی نیز اشاره شده است.
مدت هاست تامین تجهیزات و تامین ماشین آلات موردنیاز استخراج و فرآوری یکی از مشکلات معدنکاران است. ما این مشکل را ظاهرا در معادن کوچک مقیاس بیشتر داریم. راهکار شما برای حل آن چیست؟
فرآیند مرتبط با ماشین آلات با نگاه تقویت بنگاه های تولید داخلی و شرایط مرتبط با انتخاب و واردات آن یکی از مهم ترین نکاتی است که در برنامه های کاری معاونت معادن و فرآوری مواد وزارت صمت قرار دارد. اغلب مواردی که برای تامین نیاز ماشین آلات به طرح احیا مراجعه کرده اند با هماهنگی و معرفی به صندوق بیمه سرمایه گذاری فعالیت های معدنی در حال پیگیری هستند.
از نگاه برخی تحلیلگران اکتشافات تکمیلی معادن کوچک مقیاس یکی از چالش های پیش روی توسعه این معادن است. شما این تحلیل را تایید می کنید؟
یکی از مواردی که در عدم فعالیت معادن موثر است، همین اکتشاف تکمیلی است. متاسفانه یکی از دلایل عدم شفافیت برای مشارکت توسط سرمایه گذاران، مشخص نبودن ابعاد دقیق کار اکتشافی انجام شده است و آمار و اطلاعات مرتبط با اکتشاف نیز به صورت متمرکز تجمیع نشده است. برنامه ریزی اصلی برای طراحی معدن و بررسی روند اجرایی در آینده آن به تحلیل ابعادی، کمی و کیفی ماده معدنی بستگی دارد و سیاست کلان دولت باید به نحوی باشد که تراز اجرایی و ذخیره معادن متناسب با تحلیل میزان ذخیره، میزان برداشت شده و اکتشاف تکمیلی انجام شده، به روز و قابل ارائه در هر مقطع زمانی برای تحلیل های اقتصادی و فنی باشد.
گذشته از مباحث مطرح شده، از نگاه شما مهم ترین چالش های طرح از زمان آغاز چیست؟
تقریبا مهم ترین چالش طرح وسیع بودن دایره عملکرد و جدید بودن حوزه فعالیت های آن است و همین امر باعث شده که برای شناخته شدن فرآیندهای آن انرژی بیشتری صرف شود. از دیگر چالش های آن عدم دسترسی به آمار و اطلاعات مرتبط با محدوده و مجوزهای معدنی است.