لطفا صبر کنید.....
ثبت رایگان آگهی چشمانداز آینده معدن در ایران و جهان - چالشها و راهکارهای تخصصی برای آیندهای پایدار - بخش 1
نیاز روز معدن: چالشها و راهکارهای تخصصی برای آیندهای پایدار
صنعت معدن در گذار به عصر نوین
الف-معدنکاری؛ ستون اقتصاد جهانی و تامینکننده مواد خام حیاتی
معدنکاری به عنوان ستون اقتصاد جهانی و تامینکننده مواد خام حیاتی جایگاهی بسیار استراتژیک دارد. معادن نقطه آغازین تولید صنعتی و تامینکننده اصلی مواد اولیه موردنیاز صنایع مختلف هستند. این مواد خام حیاتی که شامل فلزاتی مانند کربالت، لیتیوم، نیکل، گرافیت و فلزات پلاتینیوم میشوند، برای فناوریهای نوظهور، تولید وسایل نقلیه الکتریکی و صنایع انرژی پاک ضروری هستند و در تامین امنیت غذایی جهانی نیز نقش مهمی ایفا میکنند.
از منظر اقتصادی، سنگچین نیاز روز معدن درمعدنکاری یکی از موتورهای اصلی رشد اقتصادی، تولید ثروت، اشتغالزایی و توسعه زیرساختها در کشورهای دارای منابع معدنی است. کشورهای دارنده منابع معدنی با بهرهبرداری درست و سیاستهای راهبردی میتوانند به قدرتهای اقتصادی تبدیل شوند و در بازار جهانی مواد خام نقش تعیینکننده داشته باشند. همچنین، معدنکاری با تأمین مواد اولیه برای تولیدات صنعتی، بر امنیت زنجیره تأمین و پایداری اقتصادی اثرگذار است و در بسیاری از صنایع پایه از جمله کشاورزی، تولید کود و فناوریهای پیشرفته، وابستگی بسیار بالایی به مواد معدنی دارد.
در سطح جهانی، با توجه به رقابتهای ژئوپلیتیکی و افزایش تقاضا برای مواد معدنی حیاتی، توسعه و حفظ زنجیرهای مطمئن برای تامین این منابع به خصوص برای کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه اهمیت فراوانی یافته است. در نهایت، معدنکاری نه تنها به عنوان منبع تامین مواد خام بلکه به عنوان یک کاتالیزور اقتصاد و زیرساختهای صنعتی، نقشی کلیدی در توسعه پایدار و نوآوری اقتصادی ایفا میکند.
ب- فشارهای زیستمحیطی و اقتصادی؛ ضرورت تحول و نوآوری
معدنکاری با وجود اهمیت اقتصادی خود، با فشارهای زیستمحیطی و اقتصادی قابل توجهی مواجه است که ضرورت تحول و نوآوری در این صنعت را اجتنابناپذیر کرده است. از نظر زیستمحیطی، استخراج معادن باعث تخریب خاک، آلودگی آبها، انتشار گازهای گلخانهای و نابودی زیستگاههای طبیعی میشود که به سلامت انسان و تنوع زیستی آسیب میزند. علاوه بر این، مصرف بالای انرژی و استفاده از مواد شیمیایی خطرناک در فرآیندهای معدنی نیز چالشهای زیستمحیطی عمدهای به وجود آوردهاند.
از جنبه اقتصادی، ناپایداری قیمت مواد معدنی در بازارهای جهانی و هزینههای بالای استخراج و بهرهبرداری، معادن را تحت فشار قرار میدهد تا با کاهش هزینهها و افزایش بهرهوری، عملکرد خود را بهبود بخشند. همچنین، قوانین سخت گیرانهتر زیستمحیطی و انتظارات اجتماعی برای مسئولیتپذیری بیشتر صنایع معدنی، معدنکاری را ملزم به پذیرش نوآوریهای فناورانه و تحولات ساختاری میکند.
نوآوری در معدنکاری شامل استفاده از فناوریهای پیشرفته مانند هوش مصنوعی، رباتیک، دادهکاوی، استخراج هدفمند و فناوریهای پاک برای کاهش اثرات زیستمحیطی و افزایش کارایی فرآیندها است. این تحولات به بهبود پایداری، کاهش انتشار آلایندهها و افزایش رقابتپذیری اقتصادی منجر میشوند. به طور خلاصه، فشارهای زیستمحیطی و اقتصادی معدنکاری، نیازمند تحول بنیادین و نوآوری مستمر در این صنعت برای تضمین توسعه پایدار و حفظ سلامت محیط زیست است.
ج- چشمانداز ۲۰۵۰: رسیدن به انتشار خالص صفر گازهای گلخانهای در معدن
چشمانداز صنعت معدن تا سال ۲۰۵۰ با هدف رسیدن به انتشار خالص صفر گازهای گلخانهای، چالشی بزرگ و در عین حال فرصتی برای تحول و نوآوری است. این هدف در راستای توافقات بینالمللی مانند توافقنامه پاریس تعیین شده و نیازمند کاهش قابل توجه انتشار کربن است به طوری که تا سال ۲۰۳۰ انتشار گازهای گلخانهای باید به حدود نصف کاهش یابد و تا ۲۰۵۰ به صفر خالص برسد. یکی از عوامل اصلی انتشار در معدن، مصرف بالای انرژی و استفاده از سوختهای فسیلی است، که برنامههایی شامل تغییر به استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر، برقرسانی به بویلرها، و بهرهبرداری از فناوریهای پاک مانند هیدروژن سبز در دستور کار قرار دارند.
شرکتهای بزرگ معدنی و فولادی جهان برنامههای مدونی برای کاهش انتشارات کربن دارند که این برنامهها شامل سرمایهگذاری در فناوریهای نوین، بهینهسازی فرایندهای استخراج و تولید، و تولید فولاد با کاهش کربن است. این تحول نه تنها به کاهش اثرات زیستمحیطی میانجامد بلکه میتواند در نهایت هزینهها را نیز کاهش دهد و صنعت معدن را پایدارتر کند. همچنین، مشارکت دولتها و هدایت جریان مالی به سمت پروژههای کاهش انتشار از عوامل کلیدی تحقق این اهداف به شمار میروند.
در نهایت، چشمانداز ۲۰۵۰ سنگچین نیاز روز معدن صنعت مبتنی بر همگامی فناوری، نوآوری و سیاستهای حمایتگر است تا این صنعت بتواند به طور موثر در کاهش تغییرات اقلیمی سهیم شود و در عین حال تامین مواد خام حیاتی برای اقتصاد جهانی را تضمین کند.
چشمانداز آینده معدن در ایران و جهان
ایران: پنجمین دارنده ذخایر معدنی جهان با ظرفیت ۲۷.۳ تریلیون دلار
- چشمانداز آینده معدن در ایران و جهان بسیار حائز اهمیت است، به ویژه با توجه به غنای بینظیر ذخایر معدنی ایران. ایران بهعنوان پنجمین دارنده ذخایر معدنی جهان، با ارزشی بالغ بر ۲۷.۳ تریلیون دلار ذخایر معدنی، نقش مهمی در بازارهای جهانی خواهد داشت. این منابع شامل مواد فلزی و غیر فلزی متنوعی هستند که از آن جمله میتوان به معادن مس، سنگ آهن، فولاد و عناصر نادر خاکی اشاره کرد. با این حال، بهرهبرداری کامل از این ذخایر تا حد زیادی به توسعه زیرساختهای معدنی، جذب سرمایهگذاری داخلی و خارجی، و بهبود شفافیت و مدیریت معدنکاری بستگی دارد.
- در سطح جهانی، کشورهای بزرگی مانند روسیه، آمریکا، عربستان سعودی و کانادا در صدر دارندههای ذخایر معدنی قرار دارند و به دنبال توسعه پایدار و بهرهبرداری بهینه از این منابع برای تقویت اقتصادهای خود هستند. رقبای منطقهای ایران مانند عربستان سعودی و ترکیه با برنامههای استراتژیک و سرمایهگذاری گسترده در معادن، سعی در افزایش سهم خود در بازار جهانی دارند. در این میان، عربستان سعودی با سند ۲۰۳۰ خود بر توسعه معادن تمرکز کرده و ترکیه از ذخایر بور و عناصر خاکی کمیاب برای تأمین مواد اولیه صنعتی بهره میبرد.
- چشمانداز معدن در ایران نیز با پیشرفتهای فنی و افزایش ظرفیت استخراج معدن (که از حدود ۲۰ میلیون تن در ابتدا به بیش از ۲۲۰ میلیون تن تولید در سال رسیده) روبرو است. برنامههای افزایش تولید فولاد و توسعه صنایع معدنی نشان دهنده تصمیم کشور به بهرهبرداری بیشتر از این ظرفیتهاست. باوجود این، چالشهایی مانند تحریمها، کمبود زیرساختها، و مشکلات مدیریتی همچنان سد راه توسعه کامل این بخش محسوب میشوند.
- اگر ایران بتواند این موانع را پشت سر بگذارد و بهرهبرداری بهینه از منابع خود را در دستور کار قرار دهد، ظرفیت تبدیل شدن به یک بازیگر کلیدی در بازار معدن جهانی را دارد و میتواند سهم خود را در اقتصاد جهانی معدن رشد دهد. در غیر این صورت، ممکن است این ثروت معدنی عظیم، فرصتهای اقتصادی را برای نسلهای آینده محدود کند و رقبای منطقهای سهم ایران را کاهش
ضرورت جذب سرمایهگذاری خارجی و توسعه فناوریهای نوین
ضرورت جذب سرمایهگذاری خارجی و توسعه فناوریهای نوین در معادن ایران به دلایل کلیدی زیر بسیار مهم است:
- حجم بالای نیاز سرمایهگذاری: برآوردها نشان میدهد که برای توسعه واقعی بخش معدن ایران حداقل به ۵۵ میلیارد یورو سرمایهگذاری مستقیم خارجی نیاز است تا بتوان زیرساختهای انرژی، ماشینآلات و توسعه معادن را به درستی پیش برد. این مقدار سرمایهگذاری توسط منابع دولتی به تنهایی قابل تأمین نیست و جذب سرمایهگذاران خارجی حیاتی است.
- انتقال فناوری و دانش فنی: همکاری با شرکتهای بینالمللی پیشرو در فناوریهای معدنی مانند ژاپن و کره جنوبی فرصت مناسبی برای انتقال دانش فنی و بهبود فرآیندهای استخراج و فرآوری در داخل کشور فراهم میآورد. این مسئله به ارتقای کیفیت و افزایش بهرهوری معادن کمک قابل توجهی خواهد کرد.
- افزایش ارزش افزوده و جلوگیری از خامفروشی: سرمایهگذاری خارجی همراه با فناوریهای نوین موجب فرآوری کامل مواد معدنی در داخل کشور و افزایش ارزش افزوده محصولات معدنی میشود که از خامفروشی جلوگیری کرده و اقتصاد معدنی ایران را تقویت میکند.
- جذب سرمایهگذاران به دلیل موقعیت استراتژیک و ذخایر غنی: ایران به دلیل ذخایر متنوع و وسیع معدنی، به عنوان یک فرصت جذاب سرمایهگذاری برای شرکتهای خارجی مطرح است. البته برای بهرهبرداری از این ظرفیتها نیازمند بهبود شفافیت اقتصادی، ثبات سیاسی، و تسهیل فرآیندهای سرمایهگذاری هستیم.
- رونق اقتصادی و اشتغال: سرمایهگذاری خارجی علاوه بر رشد تولید، موجب ایجاد اشتغال پایدار برای نیروی کار بومی و رونق اقتصادی در مناطق مختلف کشور خواهد شد. این امر به توسعه متوازن منطقهای و افزایش سهم بخش معدن در تولید ناخالص داخلی کمک میکند.
- به طور کلی، برنامهریزی کلان برای جذب سرمایهگذاری همیشه مستمر و بلندمدت، همراه با بهکارگیری فناوریهای نوین، اساس توسعه پایدار و رقابتی بخش معدن ایران است. بدون این دو مؤلفه، توان بهرهبرداری کامل از ظرفیتهای عظیم معدنی کشور میسر نخواهد بود و فرصتهای استراتژیک از دست خواهد رفت.
سند تحول دیجیتال معادن ایران؛ هدف: پیشرفتهترین معادن هوشمند تا 1409
- سند تحول دیجیتال معادن ایران با هدف تبدیل شدن به پیشرفتهترین معادن هوشمند تا سال ۱۴۰۹ تدوین شده است. این سند، راهکارهای نوین و فناوریهایی مانند اینترنت اشیا (IoT)، هوش مصنوعی، پهپادها، سامانههای مدیریت اطلاعات جغرافیایی (GIS)، و دوقلوی دیجیتال تجهیزات را برای بهینهسازی استخراج، کاهش هزینهها، افزایش ایمنی و بهرهوری در معادن به کار میبرد. سیستمهای نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه مبتنی بر دادهها، پالایش فرآیندهای عملیاتی و هماهنگی بین ناشران اطلاعات به صورت لحظهای از ویژگیهای کلیدی این تحول دیجیتال هستند. هدف نهایی افزایش بهرهوری معادن حداقل ۲۰ درصد، کاهش هزینهها ۲۵ درصد و ارتقای کیفیت مدیریت و ایمنی است.
- برای تحقق این اهداف، توسعه زیرساختهای ارتباطی، از جمله شبکههای 5G اختصاصی، فیبر نوری و شبکههای بیسیم ضروری است. کمبود این زیرساختها یکی از چالشهای اصلی محسوب میشود که در سند به آن توجه شده است. همچنین این تحول دیجیتال کمک میکند تا ایران به یکی از کشورهای پیشرو در معدنکاری هوشمند در منطقه تبدیل شود و سهم قابل توجهی در بازارهای جهانی معدن داشته باشد.
- این سند توسط معاونت بهرهبرداری، مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست و مدیریت حراست وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری شرکتهای فناوری و بهرهبرداران معادن تدوین شده و برنامههای اجرایی آن در حال نهایی شدن است تا نقشه راه تحول دیجیتال در صنعت معدن کشور فراهم گردد.
نویسنده :
سامانه جامع سنگچین
نیاز روز صنعت معدن و تجهیرات
م. پورحسینی -با استفاده گزیده های از هوش مصنوعی